Έκθεση - Η γοητεία του ποδοσφαίρου

Α. ΚΕΙΜΕΝΟ: Η γοητεία του ποδοσφαίρου

Στο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Ποδοσφαίρου στην Ελβετία και την Αυστρία δεκαέξι εθνικές ομάδες θα βρεθούν αντιμέτωπες μέχρι τον μεγάλο τελικό την Κυριακή 29 Ιουνίου στη Βιέννη, στο ανακαινισμένο στάδιο Ερνστ Χάπελ (πρώην στάδιο Πράτερ, το οποίο χρησιμοποιήθηκε στη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου ως στρατόπεδο συγκέντρωσης των Εβραίων της Αυστρίας...). Η Αυστρία υπολογίζει να υποδεχθεί έναν αριθμό επισκεπτών από 1,5 έως δύο εκατομμύρια, δηλαδή το ένα τέταρτο του πληθυσμού της! Κι όμως, πρόκειται για αμελητέα ποσότητα, εάν τη συγκρίνουμε με τα εκατομμύρια τηλεθεατές που θα το παρακολουθήσουν στη μικρή οθόνη. Ο κολοσσιαίος αυτός αριθμός φιλάθλων-καταναλωτών αποτελεί ένα Ελντοράντο που πολλοί εποφθαλμιούν.

Το ποδόσφαιρο είναι περισσότερο τηλεοπτικό θέαμα παρά σπορ. Οι βεντέτες του είναι ανάμεσα στις πιο αναγνωρισμένες μιντιακές προσωπικότητες. Στη διάρκεια του τελευταίου φεστιβάλ των Κανών, ο «παίκτης του αιώνα», Ντιέγο Μαραντόνα -πρωταγωνιστής του ντοκιμαντέρ που γύρισε ο Εμίρ Κουστουρίτσα- ήταν ο σταρ που χειροκροτήθηκε περισσότερο. Και ο Κεν Λόουτς, ένας από τους πιο καταξιωμένους σκηνοθέτες, γυρίζει αυτή την εποχή μια ταινία με θέμα τους φιλάθλους της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, με πρωταγωνιστή έναν άλλο μυθικό ποδοσφαιριστή, τον Ερίκ Καντονά.

Το ποδόσφαιρο είναι πολύ περισσότερο από ένα άθλημα. Όπως υποστηρίζουν οι κοινωνιολόγοι, είναι «το απόλυτο κοινωνικό γεγονός». Εκφράζει την πολυπλοκότητα της εποχής μας, γοητεύοντάς μας με τους απλούς κανόνες του. Και συνδυάζει, όπως κανένα άλλο σπορ, το ταλέντο με την ομαδική προσπάθεια. Πρόκειται, επίσης, για μια μεταφορά της ανθρώπινης ζωής. Όπου οι χαμένοι είναι περισσότεροι από τους νικητές. Όπου όλα δεν είναι ούτε ηρωισμός, ούτε εποποιία. Όπου η προσπάθεια δεν ανταμείβεται πάντα. Όπου υπάρχουν γυρίσματα της τύχης, κλεψιά, αδικία. Και όπου οι δύσκολες στιγμές είναι πολλές.

Πρόκειται, στη συνέχεια, για μια αλληγορία του πολέμου (ή της μάχης για τη ζωή). Η ποδοσφαιρική αργκό είναι ενδεικτική: «επίθεση», «άμυνα», «αντεπίθεση», «συντριβή»... Το πάθος που ξεσηκώνει είναι τέτοιο που το να παρακολουθείς έναν αγώνα αποτελεί πραγματική πνευματική δοκιμασία, η οποία μπορεί να προκαλέσει άγχος, στρες ακόμα και... καρδιακή προσβολή.

Πρόκειται, ακόμη, για το πιο πολιτικό σπορ. Βρίσκεται στο δέλτα των σύγχρονων ζητημάτων όπως η ταυτότητα, οι κοινωνικές συνθήκες, το αίσθημα του ανήκειν, ακόμα και η θρησκεία. Οι κατάμεστες κερκίδες των σταδίων είναι ο ιδανικός τόπος για εθνικιστικές τελετές και προσομοιάζουν με τα αρχαία τελετουργικά της φυλής, ενώ μερικές φορές καταλήγουν σε συγκρούσεις ανάμεσα σε όχλους φανατικών οπαδών.

Κάποιοι ανθρωπολόγοι χαρακτηρίζουν το ποδόσφαιρο «συναισθηματική πληγή» ή «χολέρα του ντελίριου». Όμως ο περισσότερος κόσμος θεωρεί ότι πρόκειται για το ωραιότερο σπορ-θέαμα, χωρίς να αγνοεί τα προβλήματά του. Προβλήματα, τα οποία χειροτερεύουν από την παγκοσμιοποίηση, που εκμεταλλεύεται την οικονομική πλευρά του. Για το φετινό πρωτάθλημα οι σπόνσορες πλήρωσαν περισσότερα από 400 εκατ. ευρώ. Τα δε δικαιώματα για την τηλεόραση και τα κινητά τηλέφωνα πουλήθηκαν σε περίπου 170 χώρες για ένα δισ. ευρώ. Η Διεθνής Ομοσπονδία Ποδοσφαίρου (FIFA) απέκτησε έτσι προϋπολογισμό μεγαλύτερο από της Γαλλίας. Οι σπόνσορες με τη σειρά τους γεμίζουν τον πλανήτη με τα προϊόντα-φετίχ τους: παπούτσια, φανέλες, μπάλες, κατασκευασμένα κατά κανόνα στις φτωχότερες περιοχές του κόσμου από εργάτες που υφίστανται άγρια εκμετάλλευση και τα οποία κατόπιν πουλιούνται χρυσά στις πλούσιες χώρες. Μια φανέλα στην Ευρώπη κοστίζει περίπου 70 ευρώ, ποσό που αντιπροσωπεύει μισθό πολλών μηνών για το παιδί-εργάτη που την κατασκευάζει στην Ινδία.

Κάποιες ποδοσφαιρικές ομάδες είναι ήδη εισηγμένες στο χρηματιστήριο κι έτσι αυτό που διακυβεύεται σε κάποια παιχνίδια, χωρίς να το συνειδητοποιούν ούτε οι παίκτες ούτε οι φίλαθλοι, είναι η διακύμανση της τιμής της μετοχής. Για την τιμή αλλά και για το χρήμα, γνωστοί δισεκατομμυριούχοι επενδύουν στις ομάδες, κυρίως του αγγλικού πρωταθλήματος. Χωρίς αμφιβολία, ο πιο γνωστός είναι ο ιδιοκτήτης της Τσέλσι, ο Ρώσος Ρόμαν Αμπράμοβιτς, ο πλουσιότερος άνθρωπος στον κόσμο στην κατηγορία κάτω των 40 ετών -13,7 δισ. ευρώ. Καθώς και ο Αμερικανός Μάλκομ Γκλέιζερ που αγόρασε την Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ για ένα δισ. ευρώ. Ή ακόμη ένας άλλος Ρώσος, ο τριανταδυάχρονος Αλεξάντερ Γκαϊνταμάκ, ιδιοκτήτης της Πόρτσμουθ, η οποία κέρδισε φέτος το Κύπελλο. Στόχος όλων είναι ν' αυξήσουν στο μέγιστο την κερδοφορία τους, μιμούμενοι το αμερικανικό αθλητικό καπιταλιστικό μοντέλο.

Η αγορά, τα χρήματα και η απουσία ηθικής επιβάλλουν στο ποδόσφαιρο το νόμο του πλουσιότερου. Πολλές φορές χαρακτηρίζουμε τη θρησκεία όπιο του λαού, για να υπογραμμίσουμε τη συμβολή της να αποσπά την προσοχή από την καθημερινή εκμετάλλευση. Τον ίδιο ρόλο έχει και το ποδόσφαιρο. Έτσι, η παγκοσμιοποίηση θα ήθελε να μας καταδικάσει να καταναλώνουμε ποδόσφαιρο αιωνίως, για να μας υποτάσσει καλύτερα, ώστε μην βγούμε ποτέ από τον υπέροχο κόσμο του. Μέχρι πότε όμως θα τα καταφέρνει;

IGNACIO RAMONET, Εφημερίδα Κυριακάτικη, 15/06/2008

  

Β. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

Α. Να γραφεί η περίληψη του κειμένου (100 λέξεις)

(25 μονάδες)

Β. 1. Σε ποιο είδος λόγου ανήκει το κείμενο και ποια είναι τα χαρακτηριστικά του;

(5 μονάδες)

Β. 2. «Κάποιοι ανθρωπολόγοι … παιδί-εργάτη που την κατασκευάζει στην Ινδία.»: Στη συγκεκριμένη παράγραφο να βρεθούν οι τρόποι και τα μέσα πειθούς.

(5 μονάδες)

Β. 3. «Το ποδόσφαιρο είναι πολύ περισσότερο … οι δύσκολες στιγμές είναι πολλές.»: 

α. Να βρεθούν τα δομικά στοιχεία της παραγράφου

β. Να βρεθεί ο τρόπος ανάπτυξής της

(5 μονάδες)

Β. 4. Εποφθαλμιούν, ιδανικός χειροτερεύουν διακυβεύεται υπογραμμίσουμε: Να αντικατασταθούν οι συγκεκριμένες λέξεις το κειμένου με άλλες συνώνυμες.

(5 μονάδες)

Β. 5. πολυπλοκότητα, αγνοεί, απέκτησε, διακύμανση, αυξήσουν: Να βρεθεί από ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παραπάνω λέξεις του κειμένου

(5 μονάδες)

Β. 6. «Πολλές φορές χαρακτηρίζουμε τη θρησκεία όπιο του λαού, για να υπογραμμίσουμε τη συμβολή της να αποσπά την προσοχή από την καθημερινή εκμετάλλευση. Τον ίδιο ρόλο έχει και το ποδόσφαιρο.»: Να σχολιαστεί το περιεχόμενο της παραπάνω φράσης του κειμένου σε μία παράγραφο 100 περίπου λέξεων

(10 μονάδες)

Γ. Με αφορμή την παγκόσμια γοητεία και εξάπλωση του ποδοσφαίρου να γράψετε ένα άρθρο για την εφημερίδα του σχολείου σας, όπου θα επισημαίνετε τα αρνητικά φαινόμενα που εμφανίστηκαν στο χώρο του μαζικού αθλητισμού και θα υποδεικνύετε τρόπους με τους οποίους η παιδεία μπορεί να συμβάλλει στην αντιμετώπισή τους.    

(40 μονάδες)